Ο Πρόεδρος της Διεπαγγελματικής Οργάνωσης Βάμβακος κ. Ευθύμιος Φωτεινός συμμετείχε ως ομιλητής στη Διημερίδα της Περιφέρειας Θεσσαλίας και του Περιφερειακού Συμβουλίου Έρευνας και Καινοτομίας, που διοργανώθηκε στη Λάρισα στις 06 και 07 Απριλίου 2024 με τίτλο: “Γεωργική και Κτηνοτροφική Ανάπτυξη Θεσσαλίας – Προβλήματα και προοπτικές”.
Ο κ. Φωτεινός εστίασε στα προβλήματα αλλά και τις προοπτικές του βαμβακιού στη Θεσσαλία, εκφράζοντας και τη θέση της Διεπαγγελματικής Βάμβακος στη μελέτη της Ολλανδικής εταιρίας.
Συγκεκριμένα ο Πρόεδρος της ΔΟΒ ανέφερε:
“Θα ήθελα να ευχαριστήσω τον κ. Κουρέτα για την πρόσκληση και θεωρώ ιδιαίτερα σημαντική τη σημερινή παρέμβαση για ένα προϊόν, το βαμβάκι, που τόσα χρόνια αποτελεί τη ναυαρχίδα του αγροτικού κόσμου και συμπεριλαμβάνεται σταθερά μέσα στα τρία πρώτα εξαγώγιμα προϊόντα της χώρας μας. Πριν αναφερθώ εκτενώς στο προϊόν που εκπροσωπώ, θα ήθελα να συγχαρώ τον κ. Περιφερειάρχη καθώς από τις προτεραιότητές του υπήρξε η άμεση ενεργοποίηση ανάπτυξης και οργάνωσης περιφερειακού μηχανισμού παρακολούθησης, υποστήριξης, ενημέρωσης & σύνδεσης επιχειρήσεων με ερευνητικούς φορείς για την προώθηση της επιχειρηματικότητας και καινοτομίας στη Θεσσαλία για την περίοδο 2024-2030. Αναμένουμε ιδιαίτερα τα αποτελέσματα της θεματικής ομάδας εργασίας για τη στρατηγική έξυπνης εξειδίκευσης που αφορά την αγροδιατροφή και ελπίζουμε να ενισχυθεί ακόμα περισσότερο ο αγροτικός τομέας.
Βρίσκομαι σήμερα στη Λάρισα και τα συναισθήματά μου είναι ανάμειχτα. Από τη μια αναλογίζομαι τη δουλειά, τους κόπους και όσα έχουμε καταφέρει ως Διεπαγγελματική Βάμβακος από την επανασύστασή της το 2016 έως σήμερα για ένα πιο προσοδοφόρο μέλλον για τους παραγωγούς και από την άλλη τα προβλήματα που δημιουργήθηκαν τόσο για τους παραγωγούς όσο και τους εκκοκκιστές από την κακοκαιρία του περασμένου Σεπτεμβρίου. Θέση της Διεπαγγελματικής μας είναι ότι στα πλαίσια του σχεδιασμού της Ελληνικής Κυβέρνησης και των αρμόδιων φορέων για την ανασυγκρότηση της Θεσσαλίας μετά τις καταστροφικές πλημμύρες του περασμένου Σεπτεμβρίου θα πρέπει να υπάρξει σαφές χρονοδιάγραμμα αποζημιώσεων και έργων αποκατάστασης αλλά και άμεση ενίσχυση της ρευστότητας των παραγωγών. Η ΔΟΒ ήταν από την πρώτη στιγμή κοντά στους παραγωγούς και με συνεχείς συναντήσεις με την Κυβέρνηση και τα αρμόδια Υπουργεία κατέβαλε ιδιαίτερες προσπάθειες ώστε να δοθούν γρήγορα οι αποζημιώσεις. Επίσης, κατηγορηματικά θα θέλαμε να δηλώσουμε ότι δεν θα χαθεί η συνδεδεμένη ενίσχυση στο προϊόν.
Μιας και βρισκόμαστε στη Θεσσαλία, ως Διεπαγγελματική Οργάνωση Βάμβακος θα θέλαμε να εκφράσουμε τις επιφυλάξεις για το Master Plan της Ολλανδικής εταιρείας «HVA International» για την αντιπλημμυρική θωράκιση της Θεσσαλίας που περιλαμβάνει και το θέμα των υδάτινων πόρων.
Θα ήθελα να αναφέρω τα παρακάτω σχετικά:
- Η πρόταση για την παραγωγή οπορωκηπευτικών, λαχανικών, ντομάτας και δενδροκομίας ποτέ δεν ήταν κάτι που αποκλειόταν από τις επιλογές των παραγωγών και σε καμία περίπτωση δεν θα ήταν αποτρεπτικό να συμβεί από εδώ και πέρα.
- Η αγορά συνήθως αποφασίζει από μόνη της τι να παραγάγει με περιβαλλοντικούς και οικονομικούς όρους ο κάθε αγρότης, αξιολογώντας τιμές, τρόπο διάθεσης, υποδομές, εξοπλισμό κ.α.
- Αυτό που δεν είναι ούτε αποδεκτό, αλλά ούτε και κατανοητό είναι γιατί τα παραπάνω προτείνονται σε αντικατάσταση της καλλιέργειας του βαμβακιού. Προφανώς όχι επειδή οι εν λόγω δραστηριότητες έχουν λιγότερες απαιτήσεις σε νερό.
Το βαμβάκι αποτελεί ένα αγροτικό προϊόν, πρώτη ύλη βιομηχανιών, στην αλυσίδα παραγωγής κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων και αποτελεί τη σημαντικότερη φυσική υφάνσιμη ίνα παγκοσμίως. Ο βαμβακόσπορος, κύριο υποπροϊόν του βάμβακος αποτελεί ζωοτροφή μεγάλης διατροφικής αξίας ενώ το λάδι που παράγεται από αυτόν χρησιμοποιείται ευρέως ως βρώσιμο στη βιομηχανία της διατροφής. Είναι αξιοσημείωτο ότι οι χρήσεις του βάμβακος είναι πολλαπλές χωρίς να μένει τίποτα που να μην χρησιμοποιείται από το φυτό. Είναι απόλυτο συμβατό με τις αρχές της κυκλικής οικονομίας, και εντέλει είναι απολύτως βιοδιασπώμενο, παράγεται από τα στοιχεία της φύσης και επιστρέφει στο τέλος του κύκλου ζωής του σε αυτήν.
Να σημειωθεί ότι είναι μια καλλιέργεια με μεγάλη παράδοση για τη χώρα και την περιοχή της Θεσσαλίας, με άριστες επιδόσεις για την εθνική μας οικονομία αλλά και την οικονομία των καλλιεργητών που το παράγουν. Η χώρα μας παράγει το 80% της Ευρωπαϊκής παραγωγής (η περιοχή της Θεσσαλίας κατέχει το 35% της Ελληνικής παραγωγής) ενώ το προϊόν λόγου της υψηλής του ποιότητας και του φιλοπεριβαλλοντικού τρόπου που παράγεται χαίρει μεγάλης αναγνωσιμότητας από τις αγορές του εξωτερικού. Ο κλάδος είναι κατ’ εξοχήν εξαγωγικός με την Ελλάδα να συγκαταλέγεται έβδομη ανάμεσα στους μεγαλύτερους εξαγωγείς Παγκοσμίως με τον κλάδο να συνησφέρει στο ΑΕΠ της χώρας κύκλο εργασιών που πλησιάζει το 1 δις ευρώ και το προϊόν να συγκαταλλέγεται σταθερά ανέμεσα στα 10 πιο εξαγώγιμα Ελληνικά προϊόντα. Με το προϊόν ασχολούνται 45.000 αγρότες/καλλιεργητές και άλλοι περίπου 100.000 απασχολούμενοι στο εμπόριο, τη μεταποίηση, τις γεωργικές συμβουλές τις μεταφορές.
Όσον αφορά τη Θεσσαλία να σημειωθεί ότι το προϊόν διαχρονικά έχει αντέξει στον ανταγωνισμό μεταξύ των καλλιεργειών και έχει ισορροπήσει στο οικοσύστημα (περιβαλλοντικό και οικονομικό) της περιοχής ενώ η έκταση του αυξάνεται ή μειώνεται με βάση τις επικρατούσες συνθήκες της αγοράς, του κόστους παραγωγής και των περιορισμών που θέτουν οι Ευρωπαϊκοί κανονισμοί για την άσκηση της Γεωργίας στην ΕΕ.
Ναι, βεβαίως, το βαμβάκι για να παραχθεί χρειάζεται και νερό μεταξύ των άλλων εισροών, όπως συμβαίνει όμως και στις άλλες καλλιέργειες. Σε αρδευόμενες εκτάσεις μπορεί και βελτιστοποιεί το δυναμικό του και βελτιώνει την παραγωγικότητα των καλλιεργητών. Η γη όταν είναι αρδευόμενη αποκτά μεγαλύτερη αξία και δύναται να αξιοποιηθεί πολλαπλώς. Αυτό που όμως δεν αναφέρει πουθενά η πρόταση των Ολλανδών μελετητών είναι πως το βαμβάκι, συγκρινόμενο με τις άλλες αρδευόμενες καλλιέργειες – στο πλαίσιο εξαγωγής χρήσιμων αποτελεσμάτων – είναι το λιγότερο υδροβόρο.
Αυτό αναδεικνύεται και αποδεικνύεται στη μελέτη που έχει εκπονήσει το Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών το οποίο συγκρίνει τις απαιτήσεις σε νερό μεταξύ των επικρατέστερων αρδευόμενων καλλιεργειών της ελληνικής επικράτειας.
Το βαμβάκι είναι ιδιαίτερα σκληροτράχηλο φυτό, ανθεκτικό στην ξηρασία, εύκολο στη διαχείριση, ανταποκρινόμενο στις καλλιεργητικές μεταχειρίσεις και είναι μια εξαιρετική επιλογή για δύσκολους τύπους εδαφών, ακόμη και με υφάλμυρη σύσταση όπως συμβαίνει στις περιοχές της Ροδόπης.
Επίσης, σε άλλη σχετική μελέτη του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών, αναφορικά με τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στις επικρατούσες στη χώρα μας καλλιέργειες, προκύπτει και αποδεικνύεται πως το βαμβάκι είναι από τις καλλιέργειες που ευνοείται λόγω της αύξησης των θερμοημερών που η αλλαγή του κλίματος επιφέρει, και οι οποίες επιτρέπουν την καλλιέργεια ποικιλιών μεγαλύτερου βιολογικού κύκλου, μεγαλύτερης αποδοτικότητας ή της επέκτασης του και σε άλλες βορειότερες περιοχές με οριακές κλιματολογικές συνθήκες.
Η γνώμη των ειδικών της εν λόγω μελέτης σε θέματα που αφορούν τη σωστή διαχείριση των υδάτων είναι ευπρόσδεκτη και την επιζητούμε αλλά θα πρέπει να τονίσουμε ότι είναι υπεραπλουστευμένη η προσέγγιση αυτών σε θέματα που αφορούν την επιλογή καλλιεργειών στα πλαίσια άσκησης μιας βιώσιμης και αειφόρου γεωργίας. Η χώρα διαθέτει ικανό επιστημονικό δυναμικό με βαθιά γνώση των ειδικών συνθηκών που επικρατούν στην περιοχή ώστε να αποφανθούν για τέτοιου είδους ζητήματα που αφορούν τη στρατηγική και βιώσιμη ανάπτυξη του τόπου.
Κατά την άποψή μας, η συζήτηση θα πρέπει να επικεντρωθεί στις προτάσεις για δημιουργία έργων υποδομής για τη σωστή διαχείριση του διαθέσιμου πόρου των ομβρίων υδάτων, στην υιοθέτηση πρακτικών άρδευσης που να εξοικονομούν και διαχειρίζονται με φειδώ τους υδάτινους πόρους, όπως η στάγδην άρδευση και κυρίως στην εκπαίδευση των παραγωγών για την υιοθέτηση των νέων καλλιεργητικών τεχνικών ευφυούς γεωργίας, που οδηγεί στον περιορισμό χρήσης του νερού με τεχνικές ελέγχου και κοστολόγησης αυτού.
Άλλωστε, προς την κατεύθυνση της εκπαίδευσης των βαμβακοκαλλιεργητών κινείται διαχρονικά ολόκληρος ο κλάδος με πρωτοβουλίες που συντονίζονται από την Διεπαγγελματική Οργάνωση Βάμβακος, μέσω προγραμμάτων εκπαίδευσής τους στις νέες καλλιεργητικές τεχνικές, εξοικονόμησης πόρων, προστασίας του περιβάλλοντος, σε μία ολιστική προσέγγιση. Προς την ίδια κατεύθυνση κινείται και η στρατηγική στροφή του κλάδου προς την άσκηση της καλλιέργειας σύμφωνα με τους κανόνες και τα πρότυπα της «Ολοκληρωμένης Διαχείρισης» του Εθνικού συστήματος ποιότητας Agro 2 μιας μεθόδου άσκησης της γεωργίας φιλική προς το περιβάλλον η οποία διασφαλίζει την ορθολογική χρήση των διαφόρων καλλιεργητικών εισροών (άρδευση, λίπανση, διαχείριση φυτοπροστασίας) την περιορισμένη χρήση χημικών σκευασμάτων και τη λογική χρήση καλλιεργητικών παρεμβάσεων.
Αυτά επικοινωνεί εξάλλου και αποδεικνύει και η πρωτοβουλία της καθιέρωσης του Ευρωπαϊκού σήματος βάμβακος EUcotton, το οποίο ενσωματώνει τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του προϊόντος που παράγεται στη χώρα μας. Ένα προϊόν μοναδικό υψηλής περιβαλλοντικής και κοινωνικής αξίας που προτείνεται να αξιοποιηθεί ιχνηλατίσημα μέσω του συστήματος διαχείρισης που έχει αναπτυχθεί εντός της Ευρωπαϊκής αλυσίδας αξίας του, με το μικρότερο δυνατό περιβαλλοντικό αποτύπωμα και την παραγωγή υψηλής ποιότητας κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων με προστιθέμενη αξία που επιστρέφει στους παραγωγούς.
Όλα τα προαναφερθέντα, φυσικά, έχουν κατατεθούν ως σχόλια της Διεπαγγελματικής Βάμβακος στην ανοιχτή διαβούλευση του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων για το master plan της Ολλανδικής εταιρίας που αφορά τη βελτίωση της διαχείρισης των υδάτων, των αγροτικών καλλιεργειών και της αντιπλημμυρικής προστασίας της Περιφέρειας της Θεσσαλίας.
Προφανώς η όλη κατάσταση λόγω των ακραίων φαινομένων δεν είναι ευχάριστη ούτε πρέπει να εθελοτυφλούμε, εντούτοις, σκοπός μας είναι η επανέναρξη της καλλιέργειας σε όλες τις περιοχές της Ελλάδας. Όπως μπορεί να αντιληφθεί κανείς από τα παραπάνω, για τον κλάδο μας η οποιαδήποτε πρόταση για παύση της καλλιέργειας στις πληγείσες περιοχές αποτελεί «κόκκινη γραμμή» και είμαστε κάθετοι σε αυτό. Και χαίρομαι ιδιαίτερα γιατί βρίσκουμε συμπαράσταση από το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και τον Περιφερειάρχη Θεσσαλίας.
Εν κατακλείδι, η πρόταση της Ολλανδικής Εταιρίας είναι μια πρόταση την οποία ως Διεπαγγελματική Βάμβακος δεν υιοθετούμε. Το βαμβάκι είναι απαραίτητο και πρέπει να παράγεται στη Θεσσαλία. Και πρέπει να παραμείνει γιατί στηρίζει τόσο την τοπική οικονομία όσο και την εθνική οικονομία αλλά και κοινωνία, αλλά και γιατί είναι μια καλλιέργεια προσοδοφόρα, με αναπτυγμένη τεχνογνωσία και με τεράστιες επενδύσεις.
Επιτρέψτε μου, όμως, να αναφερθώ και σε όλα όσα έχουμε πραγματοποιήσει τα τελευταία χρόνια, και υπό την Προεδρεία του κ. Βασίλη Μάρκου, και γιατί το προϊόν μας έχει μέλλον, ακόμα και στη Θεσσαλία.
Καταρτίστηκε και υιοθετήθηκε από το ΥΠΑΑΤ η Εθνική Στρατηγική για το βαμβάκι και είναι αναγκαία περισσότερο από ποτέ η συνέχιση της εφαρμογής στην πράξη προς όφελος των χιλιάδων ελληνικών οικογενειών που ζουν από αυτό αλλά και της εθνικής μας οικονομίας. Η ΔΟΒ, στο πλαίσιο της Ομάδας Εργασίας για το βαμβάκι του Υπουργείου, οφείλει να εντείνει τις προσπάθειές της και απαρέγκλιτα να εγγυηθεί τη συνεχή εφαρμογή της Στρατηγικής. Το αίτημά μας για επαναλειτουργία της Ομάδας Εργασίας έγινε δεκτό και το επόμενο χρονικό διάστημα είναι επιβεβλημένη η σύγκλισή του για να ακουστούν όλες οι απόψεις για το προϊόν απ’ όσους συμμετέχουν στην αλυσίδα βάμβακος. Χαίρομαι, μάλιστα, ιδιαίτερα που σήμερα βρίσκεται εδώ και ο πρώην Πρόεδρος της Πανελλήνιας Ένωσης Εκκοκκιστών και Εξαγωγέων κ. Απόστολος Δοντάς ο οποίος αναφέρθηκε στις προοπτικές στην κλωστοϋφαντουργία. Τα τελευταία χρόνια γίνεται μια πολύ σοβαρή προσπάθεια μέσα από την Ευρωπαϊκή Συμμαχία Βάμβακος, στην οποία η ΔΟΒ αποτελεί ιδρυτικό μέλος, και το ελληνικό βαμβάκι πλέον αναφέρεται ως ευρωπαϊκό βαμβάκι στο διεθνές στερέωμα. Οι σημερινές απαιτήσεις των καταναλωτών εστιάζουν στο γεγονός να μπορούν να γνωρίζουν την προέλευση των υλικών των ενδυμάτων που αγοράζουν καθώς και τη βιωσιμότητα της αλυσίδας παραγωγής και εφοδιασμού.
Η ΔΟΒ από το 2023 συμβάλει αποφασιστικά στην επανειδίκευση και αναβάθμιση των δεξιοτήτων όσων δραστηριοποιούνται στον αγροτικό τομέα μέσω του εκπαιδευτικού – ερευνητικού προγράμματος που υλοποιεί με τον ΕΛΓΟ ΔΗΜΗΤΡΑ. Κύριοι πυλώνες του προγράμματος είναι η ποιότητα, η ταυτότητα/τυποποίηση, το περιβάλλον και η εκπαίδευση παραγωγών στις νέες τεχνολογίες και στις καλλιεργητικές πρακτικές, που θα αναδείξουν, με τη χρήση της ευφυούς γεωργίας, την υπεραξία του ελληνικού βαμβακιού ως brand name στην Ευρώπη και στις διεθνείς αγορές.
Έχει εγκριθεί και πρόκειται να υλοποιηθεί τα επόμενα τρία χρόνια το ευρωπαϊκό πρόγραμμα «EUCOTTON», το οποίο θα περιλαμβάνει δράσεις εκπαίδευσης με κύριο στόχο οι καταναλωτές στη Δανία, τη Φινλανδία, και τη Σουηδία αποκτήσουν νέες γνώσεις σχετικά με τη βιώσιμη πτυχή των πρακτικών και των προτύπων παραγωγής βάμβακος και οι επαγγελματίες να κάνουν συνειδητές επιλογές στη χρήση βιώσιμου ευρωπαϊκού βάμβακος αφού έχουν κατανοήσει τη σημασία των πρακτικών βιώσιμης παραγωγής βαμβακιού”.
